ROSZCZENIA ODSZKODOWAWCZE

Roszczenia poszkodowanego pacjenta

Odszkodowanie

W sytuacji wykazania lekarzowi winy, wykazania szkody oraz adekwatnego związku przyczynowego między winą a szkodą, pacjentowi jest uprawniony do żądania odszkodowanie. Norma z  art. 361 § 2 k.c. mówi, iż naprawienie szkody poniesionej przez pacjenta obejmuje straty, jakie poniósł oraz korzyści, jakie mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.   Obowiązek naprawienia szkody przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej powstaje z chwilą wyrządzenia szkody i nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić.

Odstępstwo od zasady wyrównania całości szkody może nastąpić jedynie wówczas, gdy uwzględnienie wszelkich zachodzących okoliczności uzasadnia określenie wysokości odszkodowania poniżej rzeczywistej wartości szkody.Ustalenie tych okoliczności powinno nastąpić w sposób konkretny nie tylko co do okoliczności zindywidualizowanej sytuacji, lecz także w sytuacji w jakiej znajdują się strony.

Zasadą jest, że odszkodowanie nie może być wyższe od doznanej szkody. Ta zasada sprzeciwia się zasądzeniu odsetek za opóźnienie w wypłacie odszkodowania w rozmiarze, w jakim łącznie z odszkodowaniem, przewyższałyby one wartość szkody. Brak jest podstaw prawnych do zasądzenia odszkodowania z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu lub z tytułu samego faktu wszczepienia wirusa zapalenia wątroby. Roszczenia takiego nie przewidują bowiem przepisy prawa cywilnego. Poszkodowanemu, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia przysługuje zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, obejmujące rekompensatę za cierpienia fizyczne oraz psychiczne, oraz odszkodowanie na pokrycie wszelkich wynikłych z tego powodu kosztów. Odszkodowanie przysługuje więc w związku z poniesionym uszczerbkiem majątkowym, nie zaś w związku z uszczerbkiem na zdrowiu.

Szkoda według art. 415 kc musi posiadać walor realny, nie zaś tylko teoretyczny, a to sprawia, że na tle przepisu art. 444 § 2 kc sama tylko utrata zdrowia i ewentualność poniesienia w związku z tym przez poszkodowanego uszczerbku majątkowego nie jest wystarczająca dla przyjęcia w konkretnej sprawie, że zasadne jest żądanie renty. Z wyraźnego brzmienia art. 444 § 2 kc wynika, że nie sama tylko utrata zdrowia, lecz rzeczywista utrata zdolności zarobkowania i widoków na przyszłość, a także rzeczywiste zwiększenie się potrzeb poszkodowanego jako następstwo wywołania uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia stanowią przesłanki zasądzenia renty.

Zadośćuczynienie

Zadośćuczynienie nie jest karą, lecz sposobem naprawienia krzywdy. Wysokość zadośćuczynienia ma przede wszystkim rekompensować doznaną na skutek czynu niedozwolonego krzywdę. Zadośćuczynienie mające charakter kompensacyjny, nie może być jednak nadmierne do doznanej krzywdy. Ponadto należy zauważyć, iż pojęcie odpowiedniości nawiązuje do utrzymania kwoty zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, tj. takich, które odpowiadają przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa. Jednocześnie zadośćuczynienie, stanowiąc realną wartość, nie może być (wobec tego, że stanowi ono świadczenie pieniężne za doznaną szkodę niemajątkową, a zatem niewymierną) ekwiwalentem doznanej szkody, a w szczególności źródłem wzbogacenia. Z drugiej strony wysokość zadośćuczynienia za doznaną krzywdę winna mieć charakter kompleksowy i obejmować wszelkie cierpienia, zarówno fizyczne jak i psychiczne, zarówno doznane, jak i prognozowane na przyszłość, wobec czego nie może mieć charakteru symbolicznego.

Ocena kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia musi odnosić się do okoliczności konkretnej sprawy. Porównywanie wysokości zasądzonego w różnych sprawach zadośćuczynienia, nie może prowadzić do prawidłowego rozstrzygnięcia. Zawsze bowiem można wskazać przykład sprawy, w której zasądzono tytułem zadośćuczynienia kwotę wyższą lub niższą. Nie da się przy tym w sposób wymierny ocenić, czy doznana przez poszkodowanego krzywda jest większa czy mniejsza niż krzywda doznana przez innego poszkodowanego, na rzecz którego w innej sprawie zasądzono inną kwotę.

Zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu, polegające na rozchwianiu emocjonalnym i znoszeniu cierpień psychicznych, spowodowane udzieleniem pacjentowi w wyniku popełnionych błędów diagnostycznych sprzecznych informacji o stanie jego zdrowia i podejmowaniem wzajemnie wykluczających się metod leczniczych, mogą być uznane za wywołanie rozstroju zdrowia i uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia.

Zasądzenie przez sąd karny na rzecz powoda cywilnego z tytułu zadośćuczynienia za krzywdę kwoty pieniężnej, nie mającej charakteru symbolicznego, stanowi przeszkodę do zasądzenia w postępowaniu cywilnym dalszej kwoty z tego samego tytułu, chyba że ujawni się nowa krzywda, której nie można było przewidzieć w postępowaniu karnym.

Przyczynienie się poszkodowanego

Jeżeli pacjent przyczyni  się do wypadku (szkody), wskutek czego obowiązek naprawienia szkody podlega  odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do dyspozycji art. 362 kc, należy zadośćuczynienie przysługujące mu z mocy art. 445 § 1 kc obliczyć z uwzględnieniem stopnia jego przyczynienia.   Gdy zaś skarżący otrzymał odpowiednią kwotę z tego tytułu, kwotę tę należało odjąć od kwoty zadośćuczynienia, obliczonego z uwzględnieniem stopnia przyczynienia się skarżącego do powstania szkody.

Samo porównanie przyczynienia się poszkodowanego z przyczynami szkody obciążającymi osobę sprawcy nie pozwala na uznanie wysnutej z tego porównania skali za wyłączne kryterium zmiarkowania należnego poszkodowanemu odszkodowania. Miarkowanie odszkodowania powinno bowiem następować „stosownie do okoliczności”.