MIEJSCE OPODATKOWANIA PRZY UMOWIE POŻYCZKI

Kwestia miejsca opodatkowanej czynności w odniesieniu do  umowy pożyczki nie jest jasno uregulowana  w u.p.c.c. Dotyczy to przede wszystkim pożyczek zagranicznych. Pod tym pojęciem można rozumieć zarówno udzielanie pożyczek podmiotom zagranicznym, a także zaciąganie pożyczek u takich podmiotów. Zgodnie z art. 1 ust 4  u.p.c.c  czynności cywilnoprawne podlegają podatkowi,  jeżeli ich przedmiotem są:
1) rzeczy znajdujące się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2) rzeczy znajdujące się za granicą lub prawa majątkowe wykonywane za granicą, w przypadku gdy nabywca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i czynność cywilnoprawna została dokonana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
            W u.p.c.c brak jest  przepisów, które sposób jasny odnoszą się do miejsca zawarcia umowy pożyczki. W tym względzie orzecznictwo wskazuje, że kluczowe jest początkowe miejsce położenia przedmiotu pożyczki. Nie jest natomiast ważne, na jaki cel oraz w którym kraju je wydatkowano. Istotne jest to, gdzie w momencie zawarcia umowy pożyczki znajdowały się pieniądze. Jeżeli znajdowały się za granicą, to obowiązek podatkowy z tytułu umowy pożyczki nie powstaje, a pożyczkobiorca nie musi płacić podatku od czynności cywilnoprawnych. Jeśli jednak w chwili zawarcia umowy kwota pożyczki znajdowała się w Polsce, transakcja jest opodatkowana. Oznacza to, ze umowa pożyczki zawarta poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej podlega opodatkowaniu w Polsce, jeżeli przedmiotem umowy pożyczki są pieniądze lub rzeczy, które w chwili zawarcia umowy znajdowały się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub prawa majątkowe wykonywane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.  Zgodnie z przytoczonym przepisem nie podlega w Polsce podatkowi od czynności cywilnoprawnych zawarcie umowy pożyczki, w przypadku gdy łącznie spełnione są następujące warunki: pieniądze (rzeczy) będące przedmiotem umowy pożyczki w chwili jej zawarcia znajdują się poza terytorium Polski; umowa pożyczki została zawarta poza granicami Polski. O powstaniu obowiązku zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych - od umowy pożyczki - decyduje moment dokonania czynności (art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy).
            Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy pożyczki co skutkuje tym, że dla analizy jego zaistnienia jako jedynie miarodajną przyjąć należy datę zawarcia umowy oraz miejsce wykonania obowiązków pojawiających się w tej dacie. Tym samym nie będzie miało znaczenia to, czy w przyszłości wykona swoje zobowiązanie pożyczkobiorca (tzn. czy zwróci przedmiot pożyczki wraz z ewentualnym oprocentowaniem).
            Pogląd traktowania pieniądza bezgotówkowego jako rzecz jest reprezentowany przez organy podatkowy i niektóre sądy administracyjne.  Ich wartość nie wynika bowiem z właściwości fizycznych, lecz z określenia i gwarancji państwa, uznającego je za prawny środek płatniczy. W art. 720 k.c. traktuje się pieniądze jako znaki pieniężne i rzeczy. Sposób wykonania umowy pożyczki w sytuacji, gdy skarżący dokonał przelewu kwoty pożyczki z rachunku znajdującego się na terytorium RP dla oceny zasadności opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych ze względu na konsensualny charakter tej umowy nie ma znaczenia. Pojawiają się jednak poglądy, że w przypadku przepływów bezgotówkowych znaczenia dla opodatkowania ma  miejsce wykonania prawa majątkowego wynikającego z umowy pożyczki. Wynikać ma  to z tej przyczyny, że umowa pożyczki, będąca niewątpliwie umową o konsensualnym charakterze, wywiera jednak również skutki realne. Zobowiązanie biorącego pożyczkę odnosi bowiem skutek dopiero po wykonaniu świadczenia przez dającego pożyczkę, co przy przelewie zagranicznym realizowane jest poza terytorium RP.  Mogłoby to dawać podstawy to różnego traktowani pożyczek gotówkowych i bezgotówkowych. Za słuszny potraktować należy jednak pogląd  uznającym, że  pieniądz jest prawem w określonej kwocie, a miejscem wykonywania tego prawa (w chwili zawarcia umowy pożyczki), bez względu na charakter nośnika pieniądza, jest miejsce znajdowania się (przechowywania) nośnika materialnego (znaków pieniężnych) bądź miejsce prowadzenia rachunku bankowego .

Radca prawny z Bydgoszczy pomoże w sprawach egzekucji administracyjnych, interpretacji podatkowych, odzyskiwania VAT oraz opodatkowania pożyczek. Więcej o naszych usługach TUTAJ