PODSTAWY WNIESIENIA SKARGI KASACYJNEJ

Podstawy prawne wniesienia skargi kasacyjnej

Skargę kasacyjną strona może oprzeć na następujących podstawach:

• naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie;
• naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Prokurator Generalny może oprzeć skargę kasacyjną na powyższych podstawach, jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia podstawo-wych zasad porządku prawnego, Rzecznik Praw Obywatelskich – jeżeli przez wydanie orzeczenia doszło do naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, a Rzecznik Praw Dziecka – jeżeli przez wydanie orze-czenia doszło do naruszenia praw dziecka.

Prawidłowe sformułowanie podstawy skargi polega na powołaniu konkretnych przepisów prawa, którym zdaniem skarżącego uchybił sąd odwoławczy, uzasadnieniu zarzutu ich naruszenia, a w razie zgłoszenia zarzutów z zakresu prawa formalnego - na wykazaniu dodatkowo, że te wszystkie uchybienia mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy (IV CKN 1594/2000). Jeżeli skarżący nie wskazał w skardze okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie, to obowiązek ich przedstawienia nie jest spełniony, choćby dały się wywieść z uzasadnienia skargi (IV CZ 145/2001). Okoliczności uzasadniające rozpoznanie skagi powinny być przedstawione przez skarżącego oraz w sposób umożliwiający jednoznaczne wyodrębnienie (V CZ 1/2002).

W ramach kontroli kasacyjnej nie jest możliwe wkraczanie w sferę swobodnego uznania sędziowskiego (III CKN 582/98).

Kontrola kasacyjna dokonywana przez Sąd Najwyższy obejmuje stosowanie prawa - procesowego i materialnego - przez sąd drugiej instancji, jeśli zaś chodzi o naruszenia prawa popełnione przez sąd pierwszej instancji, to mogą one być wytykane w apelacji (I CKN 445/97).

Przytoczenie podstaw kasacyjnych wymaga wskazania konkretnych przepisów, których naruszenie skarżący zarzuca (III CKN 1310/2000). Zwrot „w szczególności”, używany powszechnie w praktyce adwokacko-radcowskiej przy opisywaniu podstaw kasacyjnych przed wymienieniem przepisów uznawanych przez skarżącego za naruszone, jest semantycznie pusty, co oznacza, że Sąd Najwyższy rozpoznając skargę uwzględnia tylko te przepisy, które zostały wyraźnie wymienione w skardze jako naruszone (IV CKN 1518/2000). Niedopuszczalne jest natomiast „sprostowanie” w piśmie procesowym złożonym po upływie terminu do wniesienia skargi przepisów wskazanych w niej jako podstawy, polegające na zastąpieniu ich innymi przepisami (I PKN 257/2000).

Wymienienie w uzasadnieniu skargi przepisu prawa materialnego (lub procesowego) bez powiązania z twierdzeniem, że jego naruszenie stanowi podstawę skargi, jest równoznaczne z niewskazaniem podstawy skargi (I PKN 637/99). Jeżeli strona w skardze kasacyjnej jedynie ogólnikowo zarzuca, że rozstrzygnięcie sprawy dotknięte jest wadami powodującymi jego nieprawidłowość lub niesłuszność, przy czym nie wskazuje wyraźnie i jednoznacznie, na czym miałoby polegać niewypełnienie przez sąd drugiej instancji właściwych mu zadań, to w takiej sytuacji Sąd Najwyższy nie może wdawać się w dociekanie zasadności tak sformułowanych zarzutów, gdyż nie można ich traktować jako wymaganego przez art. 393[3]  kpc przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia. Nie dotyczy to jednak okoliczności, które skutkują nieważność postępowania (II CKN 21/96).

Odróżnić należy od siebie przytoczenie podstaw kasacyjnych oraz uzasadnienie tych podstaw. Dlatego też nie stanowi należytego przytoczenia podstaw ograniczenie się do powołania się na przepis bez równoczesnego określenia konkretnych przepisów czy to prawa materialnego, czy też prawa procesowego, które zostały naruszone. W związku z powoływaniem się na drugą z podstaw kasacyjnych na skarżącym ciąży również obowiązek wykazania, że konkretne uchybienie procesowe mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (II CKN 68/97). Niewskazanie przez sąd drugiej instancji właściwego (lub żadnego) przepisu prawa materialnego lub procesowego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia zaskarżonego skargą wyroku, nie zwalnia strony wnoszącej skargę od obowiązku przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia (II UKN 312/2000).

Zarzuty błędnego zastosowania prawa materialnego i naruszenia prawa procesowego w postępowaniu, którego dotyczy skarga o wznowienie postępowania, nie stanowią usprawiedliwionych podstaw kasacyjnych, jeżeli nie były spełnione przesłanki wznowienia (II UKN 110/2001).

Naruszenie prawa materialnego

Naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię polega na mylnym rozumieniu treści określonej normy prawnej, natomiast uchybienie prawu materialnemu przez niewłaściwe zastosowanie polega - poza przypadkami oparcia się na przepisach nie obowiązujących - na tzw. błędzie w subsumpcji, co wyraża się tym, że stan faktyczny ustalony w sprawie błędnie uznano za odpowiadający stanowi hipotetycznemu przewidzianemu w normie prawnej, względnie że ustalonego stanu faktycznego błędnie nie „podciągnięto” pod hipotezę określonej normy prawnej. (...) Jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy, m.in. w wyroku z dnia 7 marca 1997 r. II CKN 18/97 OSNC 1997/8 poz. 112, zarzut kasacyjny dotyczący naruszenia prawa materialnego może wchodzić w rachubę wówczas, gdy stan faktyczny będący podstawą zaskarżonego wyroku nie jest kwestionowany; jeżeli natomiast w skargi skarżący podważa ustalenia faktyczne zaskarżonego wyroku, to może to uczynić skutecznie wyłącznie poprzez powołanie podstawy prawnej i przez wskazanie, że naruszone zostały i jakie przepisy postępowania mające zastosowanie przy dokonywaniu ustaleń faktycznych. Wyjątkowo dopuścił Sąd Najwyższy możliwość powołania się w skargi na naruszenie prawa materialnego w nawiązaniu do uchybień dotyczących ustalenia stanu faktycznego wówczas, gdy w zaskarżonym orzeczeniu brak jest jednoznacznych ustaleń faktycznych, co w ogóle uniemożliwia kontrolę co do materialno-prawnej podstawy orzeczenia (wyrok z dnia 7 sierpnia 1997 r. I CKN 261/97 - nie publ.) (I CKN 267/99).

Nieodzownym elementem uzasadnienia podnoszonej w skardze jest dokładne wskazanie przepisów prawa materialnego, które - w ocenie skarżącego - zostały przez sąd drugiej instancji błędnie wyłożone lub niewłaściwie zastosowane, a także wyjaśnienie, jak - zdaniem skarżącego - przepisy te powinny być rozumiane i stosowane. Nie wystarcza przy tym ogólne określenie aktu prawnego zawierającego naruszony przepis, zwłaszcza, gdy jest to akt niskiej rangi i pochodzący sprzed wielu lat, lecz konieczne jest dokładne jego nazwanie, określenie miejsca publikacji oraz podanie, których przepisów - oznaczonych numerem artykułu (paragrafu, ustępu) - zarzut dotyczy. Sformułowana wyżej uwaga odnosi się także do tych sytuacji, w których drogą rozumowania możliwe byłoby ustalenie, jakiego aktu prawnego zarzut skarżącego dotyczy, albowiem Sąd Najwyższy - działając jako sąd kasacyjny - nie może wyręczać stron oraz nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów lub też stawiania hipotez co do tego, jakiego aktu prawnego (przepisu) dotyczy podstawa skargi (II CKN 16/87).

Naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie oznacza błąd w subsumpcji, a więc błąd w podciągnięciu konkretnego stanu faktycznego pod abstrakcyjny stan faktyczny zawarty w normie prawnej. Wysnucie więc przez sąd błędnego wniosku, że określona umowa, której treść została prawidłowo ustalona, spełnia wymagania przewidziane w art. 393[1] pkt 1  kpc, uzasadnia zarzut naruszenia prawa materialnego (II CKN 20/97).

Podstawę kasacyjną stanowi błędna wykładnia prawa materialnego polegająca na opacznym rozumieniu przepisu nie budzącego wątpliwości (interpretatio cessat claris) lub nietrafnym ustaleniu znaczenia przepisu prawa budzącego wątpliwości poprzez niewłaściwe posłużenie się przez Sąd dyrektywami interpretacyjnymi i przyjętymi metodami wykładni prawa albo niewłaściwe zastosowanie prawa materialnego polegające w szczególności na zastosowaniu przepisu nieobowiązującego lub na błędach sylogizmu subsumcyjnego lub nieprawidłowym ustaleniu konsekwencji prawnych udowodnionych faktów na podstawie stosowanego przepisu prawa materialnego (II UKN 573/99).

Sąd kasacyjny nie bada z urzędu naruszenia przepisu prawa materialnego, którego strona wnosząca skargę nie zarzuciła (I CKN 249/97). Zarzut niewłaściwego zastosowania prawa materialnego służy podważeniu zgodności ustalonego w sprawie stanu faktycznego ze stanem hipotetycznym wyrażonym w normie prawnej przy uwzględnieniu treści normy prawnej przyjętej przez sąd (V CKN 622/2000).

W ramach podstawy naruszenia prawa materialnego mieści się także naruszenie prawa obcego; stosując prawo obce sąd powinien nie tylko stosować jego normy, ale także uwzględniać praktykę sądową (V CKN 801/2000). Przepis prawa materialnego, który nie został zastosowany przez sąd dla uzasadnienia rozstrzygnięcia może być zasadną podstawą kasacyjną tylko wtedy, gdy wnoszący skargę wykaże, iż jego pominięcie stanowi naruszenie prawa materialnego (II UKN 68/96).

Skarga wniesiona z powołaniem się na podstawę zaskarżenia podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna, jeżeli skarżący ograniczył się do podniesienia ogólnikowo zarzutu naruszenia prawa materialnego bez przytoczenia przepisu prawnego, który miał doznać naruszenia (III CKN 29/97). Nie uzasadnia podstawy zbiorcze wskazanie, że naruszenie konkretnych przepisów polega na błędnej ich wykładni i zarazem niewłaściwym zastosowaniu, przy jednoczesnym pominięciu w uzasadnieniu jakichkolwiek argumentów, o jaki przejaw naruszenia prawa rzeczywiście chodzi

Nie można skutecznie powołać się w skargi na naruszenie prawa materialnego polegające na błędnej wykładni czy niewłaściwym stosowaniu przepisu, który nie był podstawą rozstrzygnięcia, a został jedynie dodatkowo (uzupełniająco) powołany w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (I PKN 115/97). Dla oceny trafności zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego miarodajny jest stan faktyczny sprawy, będący podstawą wydania zaskarżonego wyroku (I CKN 960/2000).

Sąd Najwyższy oddala skargę jeżeli wnosząca ją strona podniosła zarzut naruszenia prawa materialnego, którego nie uzasadniła, a zarzutu uchybienia prawa procesowego nie poparła wskazaniem naruszonych przepisów (I PKN 147/97). Jeżeli kasacyjny zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego, których wykładnia nie budzi wątpliwości, polega w istocie na twierdzeniu, że w prawidłowo ustalonym stanie faktycznym sprawy znajdowałaby zastosowanie wyinterpretowana w tych przepisach norma prawna, to wnoszący skargę powinien wykazać na czym polegały uchybienia procesowe, mające poprzez błędne ustalenia faktyczne - taki właśnie istotny wpływ na wynik sprawy (I PKN 22/97).

Jeżeli jako podstawę skargi wskazano naruszenie przepisów prawa procesowego , zaś w jej uzasadnieniu przytoczono zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego to zarzuty te nie mogą być wzięte pod uwagę przez Sąd Najwyższy i stanowić przesłanki jego wyroku (I PKN 48/96). Podstawę skargi kasacyjnej może stanowić tylko zarzut naruszenia prawa materialnego lub procesowego, co oznacza, iż wykluczony jest zarzut oparty na odmiennej ocenie faktów przez skarżącego, jeżeli przy dokonywaniu jej przez sąd nie doszło do uchybień natury procesowej (mieści się ona w granicach sędziowskiej oceny dowodów i oceny faktów) i zarzut tego typu nie jest stawiany (I PKN 55/96).

Zarzuty naruszenia prawa materialnego, jako dotyczące sfery prawnej orzeczenia, nie mogą się opierać na twierdzeniu o niezgodności ustalonych faktów z rzeczywistym stanem rzeczy (III CKN 307/2000). Zarzut ten nie może być skutecznie uzasadniony próbą zwalczenia ustaleń faktycznych (IV CK 274/2003).

Naruszenie prawa materialnego będące następstwem jego błędnej wykładni polega na mylnym zrozumieniu treści zastosowanego przepisu. Ta postać naruszenia obejmuje także ustalenie treści ogólnych pojęć prawnych, do których należą zasady współżycia społecznego (I CKN 424/97). Natomiast naruszenie prawa administracyjnego jako przepisów prawa materialnego w rozumieniu art. 393[1] pkt 1  kpc nie może być usprawiedliwioną podstawą skargi w sytuacji, gdy sąd rozstrzygnął spór między stronami stosując wyłącznie normy prawa cywilnego (I CKN 845/97).

Źródłem prawa materialnego, którego naruszenie stanowi podstawę kasacyjną określoną nie może być wyłącznie umowa i uzupełniające ją ogólne warunki umów. Ustalając zakres pojęcia „prawo materialne” należy mieć na uwadze treść art. 87 Konstytucji RP (I CKN 891/98). Prawem materialnym są jedynie normy prawne wypływające ze źródeł prawa (konstytucji, ustaw, aktów normatywnych niższego rzędu, umów międzynarodowych) (I CKN 907/97). Postanowienia ogólnych warunków umów wydawanych przez ubezpieczycieli nie mają charakteru normatywnego, wiążą tylko strony umowy ubezpieczenia, i to tylko o tyle, o ile ich warunki zostały przez strony do umowy ubezpieczenia włączone; OWU nie stanowią zatem prawa materialnego, a ich naruszenie mieści się w podstawie tylko wówczas, jeśli naruszenie polegać ma na błędnej wykładni oświadczeń woli stron. Wówczas jednak zarzut naruszenia prawa materialnego odnosić się może do przepisów regulujących ocenę woli stron, nie zaś do postanowień ogólnych warunków umów (I CKN 974/2000).

Wskazanie przez stronę jako podstawy skargi naruszenia przepisu prawa materialnego, który nie mógł stanowić podstawy rozstrzygnięcia, prowadzi do jej oddalenia (I PKN 104/97). Wskazanie jako podstawy kasacyjnej naruszenia nie istniejących przepisów prawa materialnego uniemożliwia kontrolę skargi w tym zakresie (I PKN 219/97), a omyłkowe powołanie w uzasadnieniu zaskarżonego skargą wyroku przepisu prawa materialnego, który nie stanowił podstawy rozstrzygnięcia, nie zwalnia skarżącego od wykazania zarzutu naruszenia normy prawa materialnego (I PKN 294/98).

Ocena sądu drugiej instancji wyrażająca się stwierdzeniem, że zasądzone zadośćuczynienie jest odpowiednie w relacji do odszkodowań i zadośćuczynienia, jakie sądy zasądzają w innych procesach tego typu, uzasadnia uwzględnienie podniesionego w skargi zarzutu błędnej wykładni pojęcia „odpowiedniej sumy” zadośćuczynienia z art. 445 § 1 kc (II CKN 204/97). Ocena przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody należy do kwestii prawnych i w związku z tym może podlegać kontroli kasacyjnej w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej (II CKN 213/97).

Nie można skutecznie powoływać się w skardze na naruszenie przepisu prawa materialnego, który nie był, a także nie mógł być podstawą rozstrzygnięcia, chociaż był przedmiotem rozważań sądu i z tej przyczyny został w uzasadnieniu orzeczenia powołany (II CKN 254/2000). Oparcie skargi tylko na podstawie naruszenia prawa materialnego wyłącza spod kontroli Sądu Najwyższego prawidłowość ustaleń dokonanych przez sądy orzekające i to niezależnie od tego, czy były one wynikiem właściwej oceny zebranego materiału dowodowego (II CKN 277/2000).

Przy podniesionym w skargi zarzucie naruszenia tylko prawa materialnego, nie można brać pod uwagę zawartych w jej uzasadnieniu argumentów polemizujących z dokonaną przez sąd oceną dowodów (II CKN 360/97).

Zarzut naruszenia prawa materialnego może być konstruowany wyłącznie na kanwie ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonego orzeczenia ewentualnie opierać się na twierdzeniu, że określona norma prawna została zastosowana bez istnienia po temu nieodzownej podstawy faktycznej (II CKN 448/2000).

Brak w zaskarżonym wyroku dokładnych ustaleń co do treści uprawnień i obowiązków wynikających z łączącej strony umowy oraz niedokonanie przez sąd kwalifikacji prawnej istoty tej umowy, czyni uzasadnionym zarzut skargi oparty na podstawie naruszenia prawa materialnego (II CKN 81/96). Nie jest usprawiedliwioną podstawą skargi zarzut naruszenia prawa materialnego w sytuacji, gdy sąd drugiej instancji nie rozpoznał sprawy merytorycznie, lecz uchylił zaskarżony wyrok i postępowanie w sprawie umorzył (II UKN 555/99). Ustalenie treści, a także wad oświadczenia woli (pozorności) jest ustaleniem faktycznym i nie podlega kontroli kasacyjnej (II UKN 9/96). Do kwestii prawnych należy wykładnia oświadczeń woli i z racji tej przynależności, podlega ona kontroli kasacyjnej w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej. Błędy w zakresie wykładni oświadczeń woli, której podstawa jest szczególną normą interpretacyjną, a w razie jej braku art. 65 kc, stanowią naruszenie prawa materialnego przez błędy w wykładni (III CKN 534/97).

Zarzutu naruszenia prawa materialnego nie można uzasadniać faktem, iż dany przepis jest interpretowany w doktrynie w sposób zróżnicowany (III CKN 16/96).

Skarga, w której sformułowano zarzut naruszenia przepisu zawierającego definicję ustawową, a nadto nie stosowanego przez sąd orzekający, podlega oddaleniu jako oczywiście bezzasadna (V CKN 101/2001). Nie można skutecznie dowodzić błędu w subsumcji przez kwestionowanie prawidłowości dokonanych przez sąd ustaleń faktycznych (V CKN 510/2000). Ustalenie przez sąd treści ogólnych pojęć prawnych np. dobrej czy złej wiary, przesłanki posiadania samoistnego albo zależnego, może być kwestionowane w ramach podstawy kasacyjnej naruszenia prawa materialnego (II CKN 1492/2000).

Naruszenie prawa procesowego

Powołanie się na podstawę skargi wymaga od składającego skargę podania konkretnego przepisu, który został naruszony, wyjaśnienia, na czym naruszenie polega i wskazania w razie naruszenia przepisów postępowania, dlaczego uchybienie mogło mieć istotny wpływ na takie, a nie inne rozstrzygnięcie sprawy. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim miejscu skargi kasacyjnej, wnoszący skargę umieścił te elementy, czy we wstępnej części pisma, czy w jego uzasadnieniu. Przepisy dotyczące skargi nie zawierają bowiem w tym przedmiocie żadnych wymagań (II UKN 72/96).

Tylko zasadnicze uchybienia procesowe prowadzić mogą do uchylenia wyroku. Obok wymagania obiektywnie rozumianej „istotności” wywiedzionych w ramach drugiej podstawy kasacyjnej zarzutów, występują dodatkowe wymagania wykazania przez skarżącego ścisłego związku przyczynowego pomiędzy uchybieniem a orzeczeniem jako wynikiem rozpoznania sprawy. Konieczne jest zatem nie tylko stwierdzenie, że zaszło istotne naruszenie konkretnego przepisu prawa procesowego, lecz nadto także wskazanie błędów lub braków naruszających dany przepis oraz przytoczenie dowodów, że jego pogwałcenie prowadzić mogło do błędnych wyników (IV CSK 15/2005).

Zarzut naruszenia wyłącznie art. 233 § 1 kpc, odnoszący się do postępowania przed sądem pierwszej instancji, nie jest usprawiedliwioną podstawą skargi, jeżeli sąd drugiej instancji na podstawie art. 385 kpc nie uwzględnił takiego zarzutu apelacji (I PKN 69/99).

Zarzut kasacyjny powinien zawierać wskazanie konkretnie oznaczonego przepisu prawa formalnego, tudzież wskazanie błędów lub braków obrażających dany przepis oraz przytoczenie powodów, dla których pogwałcenie tego przepisu mogło wpłynąć stanowczo na wynik sprawy. A zatem, o ile chodzi o pominięcie konkretnego dowodu, wyszczególnione być muszą w skargi wszelkie mające istotne znaczenie dla sprawy (art. 227 kpc) okoliczności faktyczne, które przy pomocy tego dowodu miały być ustalone (I CKN 388/97). Podważanie w skardze oceny dowodów w sposób ogólnikowy, tj. bez wykazania naruszenia przez sąd orzekający konkretnego przepisu postępowania i bez wykazania, że uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, jest pozbawione znaczenia i nie może skutkować uwzględnienia skargi (I CKN 6/96).

Nieskuteczny jest podniesiony w skargi zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc, bez wskazania mankamentów w zakresie oceny dowodów, a sprowadzający się do kwestionowania dokonanej przez sąd oceny postępowania stron w płaszczyźnie zasad współżycia społecznego (I PKN 753/2000). Uchybienie sądu II instancji, polegające na niewzięciu pod rozwagę - z urzędu lub w ramach zarzutu apelacyjnego - nieważności postępowania przed sądem I instancji, stanowi usprawiedliwioną podstawę kasacyjną tylko wtedy, gdy mogło mieć wpływ na wynik sprawy (II CKN 600/97).

Dokonanie przez sąd drugiej instancji odmiennych ustaleń faktycznych, bez przeprowadzenia postępowania dowodowego, podlega zasadom z art. 233 § 1 kpc, a ich naruszenie może stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi (II UKN 295/98). Polemika z wynikami postępowania dowodowego i ich oceną dokonaną przez sądy orzekające na podstawie przepisu art. 233 § 1 kpc w granicach swobodnej oceny dowodów, nie stanowi podstawy kasacyjnej (II UKN 46/96).

Ocena dowodów może być przedmiotem kontroli kasacyjnej, jednakże sąd kasacyjny władny jest ją podważyć tylko wówczas gdyby - w świetle dyrektyw płynących z art. 233 § 1 kpc - stała się rażąco wadliwa albo oczywiście błędna (III CKN 1375/2000). Nie istnieje podstawa skargi w postaci sprzeczności ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału. Wadliwość ustaleń sądowych można wykazywać w ramach drugiej podstawy kasacyjnej , jeżeli sąd odwoławczy dokonał nowych ustaleń faktycznych bądź też odmiennie ocenił materiał dowodowy zebrany w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Nie jest skuteczne oparcie skargi na „zarzucie” naruszenia jedynie art. 233 § 1 kpc i to tylko przez „niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego”. Nie wypełnia pierwszej podstawy kasacyjnej „zarzut” naruszenia prawa materialnego oparty na własnym stanie faktycznym przyjętym przez skarżącego. Stanowi to jedynie polemikę z poczynionymi w sprawie ustaleniami (IV CKN 41/2000). Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 kpc skarżący musi wykazać w skargi, jakich dowodów Sąd drugiej instancji nie ocenił, jakie fakty pominął i jaki wpływ pominięcie faktów czy dowodów miało na treść orzeczenia (II CKN 916/2000).

Zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadny wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 kpc zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej. To, czy w istocie sprawa została wadliwie czy prawidłowo rozstrzygnięta, nie zależy od tego, jak zostało napisane uzasadnienie (I CSK 63/2005).Nie pozostaje w sprzeczności z charakterem i celem postępowania kasacyjnego poddanie kontroli kasacyjnej kryteriów zastosowanych przez sąd przy ocenie mocy i wiarygodności zeznań świadków, jak i innych okoliczności mających znaczenie dla tej sprawy (I CKN 34/96).

Skarga zarzucająca naruszenie art. 233 § 1 kpc powinna wykazywać, na czym polegało przekroczenie granic swobodnej sędziowskiej oceny dowodów i jaki to przekroczenie miało wpływ na treść rozstrzygnięcia (I PKN 16/2000). Zarzut naruszenia art. 233 § 1 kpc nie może stanowić usprawiedliwionej podstawy skargi, jeżeli sąd drugiej instancji sam nie dokonał oceny wiarygodności i mocy dowodów, a ograniczył się jedynie do zbadania, czy sąd pierwszej instancji nie naruszył tego przepisu (I PKN 341/98).

Dokonanie przez sąd drugiej instancji oceny dowodów, odmiennej od oceny sądu pierwszej instancji, z naruszeniem art. 233 § 1 kpc może być usprawiedliwioną podstawą kasacyjną (I PKN 352/2000). Aby podstawa naruszenia prawa procesowego nadawała się do rozpoznania, skarżący powinien określić działanie (zaniechanie) sądu naruszające konkretny przepis postępowania i wskazywać - w nawiązaniu do hipotezy tego przepisu - na czym polegało jego naruszenie (II CKN 1121/2000).

Nieprzeprowadzenie zawnioskowanego dowodu na okoliczności mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy i jeszcze niewyjaśnione, jest naruszeniem istotnego przepisu postępowania (art. 217 kpc), może zatem stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi (II CKN 211/97).

W postępowaniu kasacyjnym jest dopuszczalna kontrola oceny dowodów, ale Sąd Najwyższy jest władny ją podważyć, gdy - w świetle dyrektyw płynących z art. 233 § 1 kpc - okazała się ona rażąco wadliwa albo w sposób oczywisty błędna (IV CKN 483/2000).

Zarzut dowolnego i fragmentarycznego rozważenia materiału dowodowego wymaga dla swojej skuteczności konkretyzacji i to nie tylko przez wskazanie przepisów procesowych (art. 233 § 1 i 382 kpc), z których naruszeniem kasator łączy taki skutek, lecz również przez określenie jakich dowodów lub jakiej części materiału zarzut dotyczy oraz podania przesłanek dyskwalifikacji postępowania sądu apelacyjnego w zakresie oceny poszczególnych dowodów na tle znaczenia całokształtu materiału dowodowego oraz w zakresie przyjętej podstawy orzeczenia (II CKN 1105/99). Jeżeli podstawa kasacji ogranicza się do zarzutu naruszenia ogólnej normy procesowej art. 382 kpc, to może być usprawiedliwiona tylko wówczas, kiedy skarżący wykaże, że sąd drugiej instancji bezpodstawnie nie uzupełnił postępowania dowodowego, albo pominął część „zebranego materiału”, jeżeli przy tym uchybienia te mogły mieć wpływ na wynik sprawy (II CKN 100/98).

Ustalenia faktyczne

Podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. Skarga kasacyjna to sformalizowane narzędzie odwoławcze: może być oparta na dwóch podstawach: naruszenia prawa (materialnego) przez błędną wykładnię lub zastosowanie oraz naruszenie procedury, jeżeli uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. SN orzeka w granicach tych podstaw, niezależnie o jak doniosły spór by chodziło (II CK 488/2004).

Skarga kasacyjna oparta wyłącznie na zarzutach dotyczących ustalenia faktów lub oceny dowodów jest niedopuszczalna (III CSK 13/2005). Ograniczenie kontroli kasacyjnej zawarte w art. 398[3] § 3 kpc jest jednak wyjątkiem, który nie może być interpretowany rozszerzająco. Z tego względu przepis ten nie wyłącza rozpoznania zarzutu błędnego przyjęcia przez Sądy obydwu instancji niewykazania przez powódkę, że towar posiadał wady. Pojęcie wady jest zagadnieniem prawnym podlegającym kontroli w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego (I CSK 147/2005). Nowe fakty i dowody nie stanowią podstawy skargi (art. 393[1] kpc). Nie mogą one także służyć uzasadnieniu podstaw skargi (I CKN 16/97).

Podstawą skargi nie może być zarzut sprzeczności istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału(I CKN 454/97). Jeśli w skardze nie podano, jaki konkretnie przepis naruszył sąd w pierwszej instancji, a zamiast tego pojawiają się zarzuty dotyczące postępowania przed organami podatkowymi, to zasługuje ona jedynie na oddalenie (FSK 675/2004).

Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami zaskarżonego wyroku, jeżeli brak jest zarzutu uchybienia konkretnemu przepisowi proceduralnemu (I PKN 58/97). Ocena wiarygodności i mocy dowodów pozostawiona jest z mocy art. 233 § 1  sądom obu instancji merytorycznych. Przed sądem kasacyjnym można podnosić jedynie naruszenia samych zasad obowiązujących sądy meriti przy dokonywaniu takich ocen dowodów i ustaleń co do faktów. Nie jest więc dopuszczalne w skargi kwestionowanie wiarygodności poszczególnych dowodów i przeciwstawianie im treści dowodów innych, korzystnych dla skarżącego (II CKN 644/97).

Skarga podlega oddaleniu, jeżeli jest oparta na zarzucie naruszenia prawa materialnego, a skarżący uzasadnia ten zarzut błędnym ustaleniem przez Sąd drugiej instancji podstawy faktycznej zaskarżonego wyroku (II UKN 100/99). Błędy w interpretacji postanowień umowy (notarialnej) są równoznaczne z błędami w ustaleniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia sądu i mieszczą się wśród uchybień natury procesowej. Nie stanowią natomiast naruszenia prawa materialnego wskutek jego wadliwej wykładni lub niewłaściwego zastosowania (I PKN 64/96). Postanowienia aktu założycielskiego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie mogą stanowić podstawy skargi, gdyż nie są prawem materialnym(I PKN 687/99).

Ustalenie treści oświadczenia woli należy do ustaleń faktycznych, które nie może podlegać kontroli kasacyjnej w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego (II CKN 1167/2000).

Jeżeli poszukują Państwo prawnika w celu przygotowania skargi kasacyjnej prosimy zapoznać się z ofertą naszych usług zaprezentowaną tutaj.