ROZSTRZYGNIĘCIA

Wynik rozpoznania skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy.

Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania.

Powołana w skardze podstawa wyznacza granice rozpoznania sprawy przez Sąd Najwyższy (I CKN 894/2000 ).

Niedopuszczalne jest równoczesne powołanie się w skardze na dwie, alternatywne postacie naruszenia prawa materialnego. W skardze należy dokładnie wskazać zakres, w jakim orzeczenie sądu drugiej instancji jest zaskarżane. On bowiem, łącznie z przytoczonymi podstawami skargi, a nie końcowy wniosek kasacyjny, określa - przede wszystkim - przedmiot rozpoznania „w granicach kasacji” (I CKN 96/98).

Żaden przepis prawa nie obliguje Sądu Najwyższego do domyślania się lub poszukiwania tego rodzaju okoliczności, które nie zostały powołane w kasacji. Najwyższa instancja sądowa w granicach zaskarżenia bierze z urzędu pod rozwagę wyłącznie nieważność postępowania (I PK 138/2003).

W skardze nie można zgłosić żądania, które nie stanowiło przedmiotu sporu rozpoznanego przez sądy obu instancji (I PKN 192/98).Nie podlega ocenie Sądu Najwyższego wykładnia lub zastosowanie przez sąd drugiej instancji przepisów, które nie zostały wymienione w ramach podstaw skargi (II CKN 1032/2000).

 W postępowaniu kasacyjnym nie jest dopuszczalne powołanie nowych faktów i dowodów, a Sąd Najwyższy jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi podstawę zaskarżonego orzeczenia.

 Skarżący może przytoczyć nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych. Uwzględnienie zarzutu naruszenia zaskarżonym orzeczeniem przepisu wymienionego we wskazanej podstawie kasacyjnej, lecz nie objętego uzasadnieniem kasacji, nie jest przekroczeniem przez Sąd Najwyższy granic skargi, jeżeli naruszenie to jest oczywiste (II UKN 54/99).

Nie jest możliwe rozszerzenie granic skargi przez Sąd Najwyższy także w razie powołania w drugiej z podstaw kasacyjnych okoliczności odnoszących się do innych przepisów prawa materialnego niż powołany w pierwszej z „przytoczonych” podstaw (III CKN 563/98).

Zarzut kasacyjny ograniczony do naruszenia przepisów prawa materialnego oznacza, iż wnoszący skargę nie podważa ustaleń faktycznych dokonanych w sprawie (III CKN 797/99).

W postępowaniu kasacyjnym strona może powoływać zarzuty naruszenia prawa materialnego, których nie podnosiła w toku dotychczasowego postępowania, ale wyłącznie w odniesieniu do stanu faktycznego sprawy stanowiącego podstawę zaskarżonego wyroku sądu drugiej instancji (I PK 299/2005 ).

Okoliczność faktyczna nie będąca elementem stanu faktycznego, stanowiącego podstawę wydania zaskarżonego wyroku, nie może być wzięta pod uwagę przez Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym przy ocenie zasadności zarzutu naruszenia prawa materialnego opartego wyłącznie na pominięciu tej okoliczności. Zaniechanie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału nie stanowi o naruszeniu art. 233 § 1 kpc. Także naruszeniem tego przepisu nie jest pominięcie przez sąd przy wyrokowaniu określonej okoliczności faktycznej, nawet jeżeli strona uważa ją za okoliczność istotną dla rozstrzygnięcia sprawy (II CK 293/2002).

Zarzut naruszenia prawa materialnego, który opiera się na założeniu, że Sąd II instancji dokonał nietrafnych ustaleń lub nie rozważył wszechstronnie zebranego w sprawie materiału, nie jest wystarczający. Sąd Najwyższy rozpoznaje bowiem kasację w granicach jej podstaw i nie jest władny z urzędu uznać ustalenia Sądu II instancji za wadliwe w sytuacji, gdy sam skarżący nie formułuje tego zarzutu (II CK 124/2002).

Zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia może okazać się zasadny wówczas, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wymienionych w art. 328 § 2 kpc zaskarżone orzeczenie nie poddaje się kontroli kasacyjnej. To, czy w istocie sprawa została wadliwie czy prawidłowo rozstrzygnięta, nie zależy od tego, jak zostało napisane uzasadnienie (I CSK 63/2005).

Wskazanie przez stronę jako podstawy skargi naruszenia przepisu prawa materialnego, który nie mógł stanowić podstawy rozstrzygnięcia, prowadzi do jej oddalenia (I PKN 104/97).

Skarga zawierająca polemikę z ustaleniami sądu, który ocenił zeznania świadków w granicach swobodnej oceny dowodów, podlega oddaleniu (II UKN 28/96). Nie ma usprawiedliwionych podstaw skargi, oparta na ogólnikowym zarzucie naruszenia przez sąd art. 233 § 1 kpc w sytuacji, gdy dokonane przez sąd ustalenia są niewadliwe i zgodne z treścią materiału dowodowego (II UKN 77/96).

Jeżeli rozstrzygnięcie sądu drugiej instancji w ostatecznym wyniku odpowiada prawu, to powołanie w uzasadnieniu wyroku innych przepisów niż te, na których strona skarżąca oparła swoje żądanie, należy traktować jako błędne uzasadnienie wyroku, co nie stanowi podstawy do uwzględnienia skargi (II UKN 77/98).

Gdy ustalony stan faktyczny nie jest wystarczający dla oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego, konieczne jest uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (I CKN 1044/2000).

Zasadą jest przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi drugiej instancji, ale nie dotyczy to sytuacji, gdy sądy nie rozpoznały istoty sprawy, czyli tak, jak w tym przypadku rozstrzygnęły sprawę formalnie, nie rozpoznając jej merytorycznie. W takiej sytuacji zachodzi potrzeba uchylenia orzeczeń sądów obu instancji(I PKN 32/96).

W postępowaniu kasacyjnym wyłączona jest możliwość prowadzenia postępowania dowodowego i dokonywania własnych ustaleń faktycznych (I CKU 185/97).

W razie oparcia skargi na podstawie naruszenia przepisów postępowania i zgłoszenia zarzutów istotnego naruszenia przepisów dotyczących prowadzenia postępowania dowodowego oraz oceny zebranego w sprawie materiału, wnoszący kasację nie może domagać się wydania wyroku reformatoryjnego (I PKN 636/99 ).

W postępowaniu kasacyjnym Sąd Najwyższy nie jest uprawniony do badania zasadności ustaleń faktycznych i oceny dowodów dokonanych przed sądem drugiej instancji, nie może też dokonywać własnych ustaleń faktycznych odmiennych od przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku (II UKN 25/96 ).

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu.

Sąd Najwyższy w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, lub innemu sądowi równorzędnemu; Sąd Najwyższy może uchylić także w całości lub w części orzeczenie sądu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi temu samemu lub równorzędnemu.

W razie przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, sąd rozpoznaje ją w innym składzie.

Jeżeli podstawa naruszenia prawa materialnego jest oczywiście uzasadniona, a skargi kasacyjnej nie oparto także na podstawie naruszenia przepisów postępowania lub podstawa ta okazała się nieuzasadniona, Sąd Najwyższy może na wniosek skarżącego uchylić zaskarżony wyrok i orzec co do istoty sprawy.

Sąd kasacyjny nie bada z urzędu naruszenia przepisu prawa materialnego, którego strona wnosząca kasację nie zarzuciła (I CKN 249/97).

Zarzut nieważności postępowania wskutek pozbawienia strony możności obrony praw w postępowaniu przed sądami obu instancji podlega rozważeniu z urzędu przez Sąd Najwyższy, pomimo iż skarżący nie wskazał w skardze naruszenia konkretnego przepisu postępowania (I PKN 93/98).

Przy podniesionym w skardze zarzucie naruszenia tylko prawa materialnego, nie można brać pod uwagę zawartych w jej uzasadnieniu argumentów polemizujących z dokonaną przez sąd oceną dowodów (II CKN 360/97).

Przekazanie sprawy

Sąd, któremu sprawa została przekazana, związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Nie można oprzeć skargi kasacyjnej od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy.

Sąd Apelacyjny rozpoznając sprawę ponownie, nie może pominąć stanowiska Sądu Najwyższego (III AUa 685/2005).

Sąd Najwyższy jest właściwy dokonać jedynie wiążącej wykładni przepisów prawa (II CK 162/2003).

Wykładnia prawa dokonana przez Sąd Najwyższy w orzeczeniu uchylającym na skutek skargi zaskarżone orzeczenie i przekazującym sprawę do ponownego rozpoznania, wiąże sąd, któremu sprawa została przekazana oraz Sąd Najwyższy przy ponownym rozpoznaniu sprawy; nie można też oprzeć skargi od orzeczenia wydanego po ponownym rozpoznaniu sprawy na podstawach sprzecznych z wykładnią prawa ustaloną w tej sprawie przez Sąd Najwyższy (I CKN 209/2000).

Wykładnia prawa dokonana przez Sąd Najwyższy w sprawie przekazanej do ponownego rozpoznania może stać się nieaktualną, jeżeli nastąpiła zmiana stanu faktycznego (I PKN 226/98). Związanie sądu wykładnią prawa dokonaną przez Sąd Najwyższy nie obejmuje ocen dotyczących stanu faktycznego sprawy (I PKN 474/98).

Pojęcie „wykładni prawa” powinno być rozumiane wąsko jako ustalenie znaczenia przepisów prawa (II CKN 860/2000).

Naruszeniem c jest przyjęcie przez sąd drugiej instancji przy ponownym rozpoznaniu sprawy, że dokonana przez Sąd Najwyższy w wyroku kasacyjnym wykładnia przepisów prawa ma charakter teoretyczny, nie odnosi się do stanu faktycznego i roszczeń zgłoszonych w sprawie i jako taka nie jest wiążąca (III CKN 525/2000).

Wiążąca moc orzeczenia Sądu Najwyższego ogranicza się tylko do wykładni prawa dokonanej przez Sąd Najwyższy. Nie obejmuje ona odnośnie wyroku sądu drugiej instancji - wskazań co do dalszego postępowania. Oznacza to, że zamieszczanie takich wskazań nie należy do kompetencji Sądu Najwyższego jako sądu kasacyjnego, a jeżeli wskazania takie zostaną zamieszczone w wyroku Sądu Najwyższego, to nie wiążą sądu, któremu sprawa została przekazana (V CKN 437/2000). 

Zapraszamy do zapoznania się z usługami radców prawnych w zakresie przygotowania skargi kasacyjnej zaprezentowanymi tutaj.