TRWAŁOŚĆ ROZKŁADU MAŁŻEŃSTWA

Rozkład pożycia małżeńskiego jest trwały, gdy oparta na doświadczeniu życiowym ocena prowadzi do wniosku, że w okolicznościach sprawy powrót małżonków do wspólnego pożycia nie nastąpi. Zwykle ocena taka jest możliwa po upływie dłuższego czasu od rozejścia się małżonków, przy czym przesłanką pomocniczą ułatwiającą wyciągnięcie wniosku, że małżonkowie do siebie nie powrócą, jest porównanie okresu rozłączenia małżonków z czasem trwania ich małżeństwa. Doświadczenie bowiem uczy, że im pożycie małżeńskie trwa dłużej, tym większe prawdopodobieństwo, że ewentualne nieporozumienia między małżonkami nie doprowadzą do rozbicia małżeństwa.

Zdarzają się jednak sytuacje wyjątkowe, gdy wniosek, że rozkład pożycia małżeńskiego stał się trwały, znajduje uzasadnienie już wkrótce po rozejściu się małżonków. Takie okoliczności, jak niepodjęcie przez strony pożycia mimo zawarcia związku małżeńskiego, sztuczne doprowadzenie do zawarcia tego związku przez strony, które się prawie nie znały, a tym samym nie mogły do siebie żywić głębszych uczuć, wyjście na jaw niemal niezwłocznie po zawarciu przez strony związku małżeńskiego faktu, że pozwany pozostaje w bliższych stosunkach z inną kobietą, będące następstwem tego gorszące awantury między pozwanym a rodziną powódki, wreszcie znaczenie, jakie strony, a zwłaszcza powódka, przywiązują do związku religijnego, do którego nie doszło dają pełne podstawy do wysnucia wniosku, że strony pożycia małżeńskiego nie podejmą, a więc że rozkład tego pożycia jest trwały.

2. CZYN JEDNORAZOWY

Rozkład pożycia małżeńskiego, nawet istniejący przez pewien czas, nie zawsze przekształca się w rozkład trwały, niekiedy może on być przemijający. Przyczyną przekształcenia się rozkładu w trwały mogą być bądź te same fakty, które są przyczyną rozkładu małżeństwa, o ile narastają ilościowo i stale, bądź też inne fakty, nawet pojedyncze, o ile przyczyniają się do tego, że pogłębiają proces rozkładu tak radykalnie, iż znika nadzieja na jego likwidację. Nawet jednorazowy postępek małżonka może stać się przyczyną trwałego rozkładu. Dotyczy to w szczególności takich faktów, jak cudzołóstwo i ciężka zniewaga. Reakcja małżonka w formie ciężkich zniewag na nieodpowiednie zachowanie się drugiego małżonka jest niedopuszczalna i nie można przyjmować w tym zakresie żadnej kompensaty.

3. DŁUGOŚĆ OKRESU

Dla oceny, czy rozkład posiadał taki charakter, nie jest bez znaczenia upływ czasu, od którego rozpoczęły się rozdźwięki między małżonkami. Konieczną przesłanką trwałości nie jest jednak bynajmniej upływ czasu dłuższego. Można bowiem wyobrazić sobie powstanie okoliczności o takiej wadze i znaczeniu dla pożycia małżonków i tak dalece naruszających harmonijność tego pożycia, że zgodnie z doświadczeniem życiowym nie można oczekiwać powrotu małżonków do pożycia, mimo iż rozłam w małżeństwie nastąpił w ciągu, obiektywnie rzecz biorąc, krótkiego czasu, jaki upłynął od konkretnego zdarzenia. Upływ dłuższego czasu nie stanowi zawsze koniecznej przesłanki trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego. W wyjątkowych sytuacjach wniosek, że rozkład pożycia stał się trwały, może okazać się uzasadniony już wkrótce po nastąpieniu rozkładu pożycia. Wszystko to zależy od przyczyn rozkładu lub wyjątkowej okoliczności, np. małżonkowie w ogóle nie podjęli pożycia po zawarciu małżeństwa albo niebawem po zawarciu małżeństwa ujawnił się fakt pozostawania przez jedno z małżonków w intymnych stosunkach z osobą trzecią, co w psychice współmałżonka wywołało stan całkowitej odrazy w stosunku do drugiego małżonka i zerwania z nim pożycia.

4. POWÓD MAŁŻEŃSTWA

Pobudki, jakimi kierował się jeden z małżonków zawierając związek małżeński, mogą stanowić w całokształcie okoliczności dotyczących pożycia stron istotny element dla oceny, czy rozkład pożycia jest trwały.